DISTRIBUTION OF ARCHAEOLOGICAL SITES IN BRAZIL: TERRESTRIAL (GRAY CIRCLES) AND MARINE (BLACK SQUARES)
Here, we divide the history of Brazil into the following periods: the Pleistocene (hunter-gatherer groups present for at least 12,000 years), the Early Archaic (12,000 to 9,000 years ago), the Middle Archaic (9,000 to 4,500 years ago), the Late Archaic (from about 4,000 years ago until the arrival of Europeans), and Modern Brazil (1500 to the present).
PLEISTOCENE
The traditional explanation for the peopling of the Americas — the Clovis Theory — proposes that the first humans arrived across the Bering land bridge from Asia. However, various archaeological finds in Brazil, including fossils and artifacts dated between 50,000y and 12,000y in regions such as Piauí, Minas Gerais, Bahia, and São Paulo states, challenge this view. Some evidence suggests that certain groups could not have crossed Beringia due to the cold, pointing instead to possible migrations from tropical regions. These discoveries opened space for alternative theories, including arrivals via Malayo-Polynesian, Australian, or even African routes, much earlier than previously assumed. Overall, it is now generally accepted that Brazilian territory was occupied at least 60,000 y ago (PI), 30,000 (MG), and 15,000 (RS), with the entire country inhabited by around 12,000y ago (Wikipedia).
EARLY ARCHAIC
PARÁGRAFO COMUM
MIDDLE ARCAIC
PARÁGRAFO COMUM
LATE ARCHAIC
PARÁGRAFO COMUM
MODERN BRAZIL
PARÁGRAFO COMUM
LUZIA → LUZIA
Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit, sed do eiusmod tempor incididunt ut labore et dolore magna aliqua. Ut enim ad minim veniam, quis nostrud exercitation ullamco laboris nisi ut aliquip ex ea commodo consequat. Duis aute irure dolor in reprehenderit in voluptate velit esse cillum dolore eu fugiat nulla pariatur. Excepteur sint occaecat cupidatat non proident, sunt in culpa qui officia deserunt mollit anim id est laborum.
PINTURAS RUPESTRES → ROCK ART
Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit, sed do eiusmod tempor incididunt ut labore et dolore magna aliqua. Ut enim ad minim veniam, quis nostrud exercitation ullamco laboris nisi ut aliquip ex ea commodo consequat. Duis aute irure dolor in reprehenderit in voluptate velit esse cillum dolore eu fugiat nulla pariatur. Excepteur sint occaecat cupidatat non proident, sunt in culpa qui officia deserunt mollit anim id est laborum.
AGRICULTURA AMAZÔNICA → AMAZONIAN AGRICULTURE
Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit, sed do eiusmod tempor incididunt ut labore et dolore magna aliqua. Ut enim ad minim veniam, quis nostrud exercitation ullamco laboris nisi ut aliquip ex ea commodo consequat. Duis aute irure dolor in reprehenderit in voluptate velit esse cillum dolore eu fugiat nulla pariatur. Excepteur sint occaecat cupidatat non proident, sunt in culpa qui officia deserunt mollit anim id est laborum.
PERÍODO AMAZÔNICO DOS CACICADOS → AMAZON CHIEFDOM PERIOD
Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit, sed do eiusmod tempor incididunt ut labore et dolore magna aliqua. Ut enim ad minim veniam, quis nostrud exercitation ullamco laboris nisi ut aliquip ex ea commodo consequat. Duis aute irure dolor in reprehenderit in voluptate velit esse cillum dolore eu fugiat nulla pariatur. Excepteur sint occaecat cupidatat non proident, sunt in culpa qui officia deserunt mollit anim id est laborum.
KUHIKUGU → KUHIKUGU
Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit, sed do eiusmod tempor incididunt ut labore et dolore magna aliqua. Ut enim ad minim veniam, quis nostrud exercitation ullamco laboris nisi ut aliquip ex ea commodo consequat. Duis aute irure dolor in reprehenderit in voluptate velit esse cillum dolore eu fugiat nulla pariatur. Excepteur sint occaecat cupidatat non proident, sunt in culpa qui officia deserunt mollit anim id est laborum.
MONTE DO TESO DOS BICHOS → TESO DOS BICHOS MOUND
Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit, sed do eiusmod tempor incididunt ut labore et dolore magna aliqua. Ut enim ad minim veniam, quis nostrud exercitation ullamco laboris nisi ut aliquip ex ea commodo consequat. Duis aute irure dolor in reprehenderit in voluptate velit esse cillum dolore eu fugiat nulla pariatur. Excepteur sint occaecat cupidatat non proident, sunt in culpa qui officia deserunt mollit anim id est laborum.
SÍTIO ARQUEOLÓGICO ALICE BOWER → ALICE BOWER ARCHAEOLOGICAL SITE
Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit, sed do eiusmod tempor incididunt ut labore et dolore magna aliqua. Ut enim ad minim veniam, quis nostrud exercitation ullamco laboris nisi ut aliquip ex ea commodo consequat. Duis aute irure dolor in reprehenderit in voluptate velit esse cillum dolore eu fugiat nulla pariatur. Excepteur sint occaecat cupidatat non proident, sunt in culpa qui officia deserunt mollit anim id est laborum.
SÍTIO ARQUEOLÓGICO PEDRA DO INGÁ → PEDRA DO INGÁ ARCHAEOLOGICAL SITE
Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit, sed do eiusmod tempor incididunt ut labore et dolore magna aliqua. Ut enim ad minim veniam, quis nostrud exercitation ullamco laboris nisi ut aliquip ex ea commodo consequat. Duis aute irure dolor in reprehenderit in voluptate velit esse cillum dolore eu fugiat nulla pariatur. Excepteur sint occaecat cupidatat non proident, sunt in culpa qui officia deserunt mollit anim id est laborum.
SÍTIO ARQUEOLÓGICO ABISMO DA PONTA DE FLECHA → ABISMO DA PONTA DE FLECHA ARCHAEOLOGICAL SITE
Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit, sed do eiusmod tempor incididunt ut labore et dolore magna aliqua. Ut enim ad minim veniam, quis nostrud exercitation ullamco laboris nisi ut aliquip ex ea commodo consequat. Duis aute irure dolor in reprehenderit in voluptate velit esse cillum dolore eu fugiat nulla pariatur. Excepteur sint occaecat cupidatat non proident, sunt in culpa qui officia deserunt mollit anim id est laborum.
SÍTIO ARQUEOLÓGICO PEDRA PINTADA → PEDRA PINTADA ARCHAEOLOGICAL SITE
Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit, sed do eiusmod tempor incididunt ut labore et dolore magna aliqua. Ut enim ad minim veniam, quis nostrud exercitation ullamco laboris nisi ut aliquip ex ea commodo consequat. Duis aute irure dolor in reprehenderit in voluptate velit esse cillum dolore eu fugiat nulla pariatur. Excepteur sint occaecat cupidatat non proident, sunt in culpa qui officia deserunt mollit anim id est laborum.
SÍTIO ARQUEOLÓGICO PEDRA FURADA → PEDRA FURADA ARCHAEOLOGICAL SITE
Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit, sed do eiusmod tempor incididunt ut labore et dolore magna aliqua. Ut enim ad minim veniam, quis nostrud exercitation ullamco laboris nisi ut aliquip ex ea commodo consequat. Duis aute irure dolor in reprehenderit in voluptate velit esse cillum dolore eu fugiat nulla pariatur. Excepteur sint occaecat cupidatat non proident, sunt in culpa qui officia deserunt mollit anim id est laborum.
SÍTIO ARQUEOLÓGICO LAGOA SANTA → LAGOA SANTA ARCHAEOLOGICAL SITE
Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit, sed do eiusmod tempor incididunt ut labore et dolore magna aliqua. Ut enim ad minim veniam, quis nostrud exercitation ullamco laboris nisi ut aliquip ex ea commodo consequat. Duis aute irure dolor in reprehenderit in voluptate velit esse cillum dolore eu fugiat nulla pariatur. Excepteur sint occaecat cupidatat non proident, sunt in culpa qui officia deserunt mollit anim id est laborum.
TUPI → TUPI
Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit, sed do eiusmod tempor incididunt ut labore et dolore magna aliqua. Ut enim ad minim veniam, quis nostrud exercitation ullamco laboris nisi ut aliquip ex ea commodo consequat. Duis aute irure dolor in reprehenderit in voluptate velit esse cillum dolore eu fugiat nulla pariatur. Excepteur sint occaecat cupidatat non proident, sunt in culpa qui officia deserunt mollit anim id est laborum.
MACRO GÊ → MACRO-GÊ
Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit, sed do eiusmod tempor incididunt ut labore et dolore magna aliqua. Ut enim ad minim veniam, quis nostrud exercitation ullamco laboris nisi ut aliquip ex ea commodo consequat. Duis aute irure dolor in reprehenderit in voluptate velit esse cillum dolore eu fugiat nulla pariatur. Excepteur sint occaecat cupidatat non proident, sunt in culpa qui officia deserunt mollit anim id est laborum.
CARAIBAS → CARIBS
Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit, sed do eiusmod tempor incididunt ut labore et dolore magna aliqua. Ut enim ad minim veniam, quis nostrud exercitation ullamco laboris nisi ut aliquip ex ea commodo consequat. Duis aute irure dolor in reprehenderit in voluptate velit esse cillum dolore eu fugiat nulla pariatur. Excepteur sint occaecat cupidatat non proident, sunt in culpa qui officia deserunt mollit anim id est laborum.
ARUAQUES → ARAWAKS
Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit, sed do eiusmod tempor incididunt ut labore et dolore magna aliqua. Ut enim ad minim veniam, quis nostrud exercitation ullamco laboris nisi ut aliquip ex ea commodo consequat. Duis aute irure dolor in reprehenderit in voluptate velit esse cillum dolore eu fugiat nulla pariatur. Excepteur sint occaecat cupidatat non proident, sunt in culpa qui officia deserunt mollit anim id est laborum.
PINDORAMA → PINDORAMA
Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit, sed do eiusmod tempor incididunt ut labore et dolore magna aliqua. Ut enim ad minim veniam, quis nostrud exercitation ullamco laboris nisi ut aliquip ex ea commodo consequat. Duis aute irure dolor in reprehenderit in voluptate velit esse cillum dolore eu fugiat nulla pariatur. Excepteur sint occaecat cupidatat non proident, sunt in culpa qui officia deserunt mollit anim id est laborum.
A CHEGADA NO BRASIL → THE ARRIVAL IN BRAZIL
Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit, sed do eiusmod tempor incididunt ut labore et dolore magna aliqua. Ut enim ad minim veniam, quis nostrud exercitation ullamco laboris nisi ut aliquip ex ea commodo consequat. Duis aute irure dolor in reprehenderit in voluptate velit esse cillum dolore eu fugiat nulla pariatur. Excepteur sint occaecat cupidatat non proident, sunt in culpa qui officia deserunt mollit anim id est laborum.
INCAS IN BRAZIL?
Labirinto de Rondonia.
Peabiru is a ancestral network of trails dating back more than 3,000 years connected the Atlantic and Pacific Oceans, running through Brazil, Paraguay, and Bolivia, and reaching as far as Peru (some branches extend toward Mato Grosso do Sul, Argentina, and Rio Grande do Sul, Atlas do Chão). This network is highly controversial, marked by disputes among government agencies, civil organizations, historians, and authorities (IELA/UFSC), and strongly fueled by theories and speculation. Existing maps of the route are vague, and rigorous surveys are still underway (Blog Caiçara). In Santa Catarina state, the Peabiru is associated with the saga of Aleixo Garcia, who departed from Palhoça toward the Andes and is often cited as the first European to reach the Andean Empire (Cultura Uol | DW). In the state of São Paulo, the Peabiru is believed to have branched across the southern and central regions, extending up to 5,000 km (Melhores Destinos). In Paraná, mapping efforts are more advanced, producing a more detailed route that includes 97 municipalities (Caminhos do Peabiru | MAP). The routes of the Peabiru in Paraguay, Bolivia, and Peru remain unknown or highly imprecise. However, not everyone recognizes the Peabiru as something legitimate. The National Institute of Culture of the Peruvian government conducted an extensive study of the Qhapaq Ñan, the Inca Road System, during its nomination for the UNESCO World Heritage List. According to their assessment, the Peabiru never existed; there was never a route connecting Brazil to the Andes. They consider the Peabiru to be nothing more than a legend, since no archaeological artifacts or historical documents have been found to confirm its existence or outline its itinerary (Campo Grande News)
In this post we have copied the text from Wikipedia (SEE) about the History of Brazil, a very summarized version, with slight adaptations and images prepared/adapted by Brazil in Line, until 1950. For a fantastic compilation of the evolution of the Brazilian territory, we recommend Panmythica (BLOG, 2008).
Some of the earliest human remains found in the Americas, Luzia Woman, were found in the area of Pedro Leopoldo, Minas Gerais and provide evidence of human habitation going back at least 11,000 years. The earliest pottery ever found in the Western Hemisphere was excavated in the Amazonas river basin of Brazil and radiocarbon dated to 8,000 years ago (6000 BC).
The Marajoara culture flourished on Marajó in the Amazonas delta from 400 CE to 1400 CE, developing sophisticated pottery, social stratification, large populations, mound building, and complex social formations such as chiefdoms; for somes details abouth Amazonean occupation, we recommend Souza et al. (Nature, 2018), about Pre-Columbian earth-builders settled along the entire southern rim of region, and M. J. Heckenberger et al. (Phil. Trans. R. Soc. B., 2007), about the legacy of cultural landscapes in the Brazilian Amazonia.
The IPHAN (Institute of National Historical and Artistic Heritage) lists 38,870 archaeological sites in Brazil (MAP), in all states. A detailed search can be conducted in the National Register of Archaeological Sites (CNSA).
CABRALINE ERA
In 1500, the territory of current day Brazil had an estimated indigenous population of 7M people, mostly semi-nomadic, who subsisted on hunting, fishing, gathering, and migrant agriculture. Before the arrival of the Europeans, the boundaries between these groups and their subgroups were marked by wars that arose from differences in culture, language and moral beliefs. These wars also involved large-scale military actions on land and water, with cannibalistic rituals on prisoners of war.
![]() |
| SIX OF THE MOST IMPORTANT BANDEIRANTES IN BRAZIL |
